Szkoła Elementarna

Pierwsze wzmianki o nauczaniu dzieci w Żmijewie odnajdujemy w kościelnych Aktach Wizytacyjnych z 1701 roku. Wymieniany jest w nich Kazimierz Janowski - organista i nauczyciel. Dokumenty potwierdzają jego obecność jeszcze w 1713 roku. Nauka dzieci przy kościele kontynuowana jest z całą pewnością w 1719 roku, lecz nie znamy nazwiska nauczyciela.

Inne dokumenty kościelne z lat 1775- 1782 potwierdzają, że w tym okresie "...żadnych nie masz nauczycielów ani dochodu na nich, ażeby dzieci uczyli...".

Szkoła elementarna [z prawdziwego zdarzenia] powstała przy parafii w Żmijewie od ok. 1787 roku, a założona została przez proboszcza Ks. Bernarda Załuskiego. Szkółka zajmowała tylko jedną z izb w tzw. „szpitalu parafialnym”. Był to drewniany budynek pokryty strzechą. Nauka w szkole trwa od św. Michała [29 IX] do św. Wojciecha [23 IV]. Zaś „koszty nauki” ponosili rodzice uczniów, którzy „…po przyjacielsku z nauczycielem układają się podług życzenia swego i jego…” [1]. Najprawdopodobniej jej pierwszym Dyrektorem, a zarazem wychowawcą był szlachcic Ignacy Królikowski (*1751 +1818).

Kolejnym nauczycielem był kawaler August Fronia, który przybył aż z Krakowa.  Nie był patentowany od Rządu, a jedynie prezentowany Rządowi. Ks. Proboszcz ocenił jego pracę i postawę  bardzo surowo "... obyczaje jego tak w obowiązkach chrześcijańskich jako i zdatności mierne ...". Z pewnością to było przyczyną, że pełnił swoje obowiązki jedynie przez kilka zimowych miesięcy na przełomie 1816-1817 roku. Na jego miejsce zatrudniony został Urodzony Stanisław Załęski, który posiadał patent od Rządu [2].

W 1820 roku na stanowisku Dyrektora odnajdujemy Andrzeja Lutyńskiego. Tak opisywał go Ks. Załuski "... [jako] dobrych obyczajów i moralnie zdatnego do dawania przykładu małym dzieciom ..."  [3].

Metrykalia parafii żmijewskiej potwierdzają, że w 1826 roku organistą, a zarazem nauczycielem był Ur. Wojciech Jaskulski (*1805) przy kościele parafialnym zamieszkały [4]. W 1842 roku na stanowisku nauczyciela odnajdujemy Franciszka Pigłowskiego (*1812) [5].



[1] M. M. Grzybowski, „Materiały do dziejów Ziemi Płockiej- Ziemia Zawkrzeńska”; Opis z wizytacji w parafii Żmijewskiej z 1817 roku, Towarzystwo Naukowe Płockie, s. 156.

[2]  Wizytacja Dziekańska z 20 lipca 1817 roku.

[3] Wizytacja Dziekańska z 4 grudnia 1820 roku.

[4] Akt urodzenia 58/ 1826 roku - Józefy Biebianny Jaskulskiej, Metrykalia Parafii w Żmijewie, Archiwum Państwowe w Mławie.

[5] Akt zgonu 5/ 1842 roku - Franciszki Żmijewkiej, Metrykalia Parafii w Żmijewie, Archiwum Państwowe w Mławie.